Η έμπνευσή μας
Στο Παιχνιδαγωγείο συνδυάζουμε την εμπειρία μας με βασικές παιδαγωγικές αξίες, με διεθνείς παιδαγωγικές προσεγγίσεις και τη σύγχρονη έρευνα, ώστε να εξελισσόμαστε διαρκώς, παραμένοντας γειωμένοι στην παρούσα εκπαιδευτική πραγματικότητα.
Από τον Πλάτωνα έως την Μαρία Μοντεσσόρι και τον Peter Gray, παιδαγωγοί, φιλόσοφοι και θεωρητικοί οραματίζονται και περιγράφουν τον ρόλο της εκπαίδευσης στην ανάπτυξη του ατόμου και της κοινωνίας.
Από τη Ν. Ζηλανδία έως τη Δανία και τον Καναδά, εφαρμόζονται καινοτόμες διδακτικές πρακτικές, διαμορφώνονται παιδαγωγικές προσεγγίσεις και εξελίσσονται εκπαιδευτικά συστήματα.
Γνώρισε κάποιες χώρες που επηρεάζουν τον τρόπο δουλειάς μας και μερικούς ανθρώπους που μας εμπνέουν:
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Σχολεία της Φύσης/ του Δάσους: Τα παιδιά παίζουν και οδηγούν τη δράση στη φύση
Στην Δανία το 10% των παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στην ύπαιθρο, την οποία αξιοποιούν ως έναν χώρο ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών. Εκεί τα παιδιά οδηγούν τη δράση. Πολλά δημοτικά σχολεία ενσωματώνουν την πρακτική αυτή στο πρόγραμμά τους με εβδομαδιαίες εξορμήσεις εκτός σχολείου.
Στο Παιχνιδαγωγείο οι εξωτερικοί χώροι είναι κατά κύριο λόγο φυσικοί και γίνονται τακτικές επισκέψεις στο δάσος. Τα παιδιά οδηγούν τη δράση στο δάσος, ενώ οι παιδαγωγοί λειτουργούν υποστηρικτικά στα ενδιαφέροντα, τις εξερευνήσεις και τις προκλήσεις που επιλέγουν. Στο Δημοτικό, η φύση αξιοποιείται, επιπλέον, για οργανωμένες δραστηριότητες μαθηματικών, γλώσσας και ιστορίας.
Σχολεία στο Reggio Emilia: τα παιδιά ακούγονται ακόμα και όταν δεν μιλούν
Στο Reggio Emilia της Ιταλίας, συμβαίνει μια πολύπλευρη παιδαγωγική προσέγγιση. Κάποια από τα βασικά στοιχεία της προσέγγισης αυτής είναι:
Η θεώρηση του παιδιού ως ικανού μέλους της κοινότητας. Η οπτική των παιδαγωγών ως συνοδοιπόρων στη μάθηση που προβάλλουν ερεθίσματα, καταγράφουν και προεκτείνουν τις ιδέες των παιδιών. Το ατελιέ, ως ένα μέρος όπου κατασκευάζεται η γνώση, όπου γεννιέται και υλοποιείται μια ιδέα ή ένα σχέδιο. Το να διδάσκεις και να μαθαίνεις είναι ένα ενιαίο σύνολο που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, την κατασκευή της γνώσης μέσα από την αλληλεπίδραση και τη σχέση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, όπου παιδαγωγοί και παιδιά συμμετέχουν ισότιμα. Οι γονείς λειτουργούν ως συνεργάτες και το περιβάλλον ορίζεται ως «δάσκαλος».
Στο Παιχνδιαγωγείο, επικεντρωνόμαστε στην παιδαγωγική των σχέσεων, δημιουργούμε ακολουθώντας τις χίλιες εκφραστικές γλώσσες των παιδιών και αξιοποιούμε το ατελιέ ως το σημείο όπου γεννιέται και αναπτύσσεται μια ιδέα. Τα υλικά, οι τρόποι έκφρασης και η ελευθερία της συμμετοχής σε μια μικρή ή μεγαλύτερη ομάδα, οδηγούν την καθημερινότητά μας, επιτρέπουν το λάθος, τη δοκιμή, την εξερεύνηση και προτρέπουν κάθε παιδί να ανακαλύψει τον δικό του τρόπο να συνθέτει. Οι χώροι έχουν κέντρο τη συνεργασία αρχιτεκτονικής και παιδαγωγικής λειτουργικότητας. Συντονιζόμαστε σε μια σπειροειδή διεργασία μάθησης, παιδαγωγοί, γονείς και παιδιά με το όραμα να δημιουργήσουμε μια κοινότητα ανοιχτή σε όποιον και όποια θέλει να την αξιοποιήσει.
Αυστραλία: μια ολιστική προσέγγιση στη Φυσική Αγωγή
Η Αυστραλία είναι μια από τις πρώτες χώρες που αναθεώρησε το σχολικό πρόγραμμα σπουδών και τη στοχοθεσία του μαθήματος της «Γυμναστικής» προς τη «Φυσική Αγωγή». Η Αυστραλία εξακολουθεί να πρωτοπορεί στον τομέα αυτόν εντάσσοντας στο σχολικό μάθημα της «Φυσικής Αγωγής» στοιχεία ενσυνειδητότητας, αναπνοής και αυτορρύθμισης.
Στο Παιχνιδαγωγείο δημιουργούμε αφορμές για κίνηση και άσκηση διαρκώς μέσα στην ημέρα μας. Στο Δημοτικό οι ατομικές δοκιμασίες, τα ομαδικά παιχνίδια και τα αθλήματα είναι ευκαιρία για να αναπτύξουμε κινητικές δεξιότητες και κοινωνικές δεξιότητες που απαιτεί η συμμετοχή σε μια ομάδα. Στη Φυσική Αγωγή τα παιδιά προπονούνται στη διαχείριση της νίκης και της ματαίωσης, συνδέουν την προσπάθεια και την επιμονή με την επίτευξη του στόχου και διαμορφώνουν μια θετική προδιάθεση προς τη φυσική άσκηση. Παράλληλα, μέσα από το πρόγραμμα «Αναπνοή και Αυτορρύθμιση» και τη «Σωματική Έκφραση» στις μεγαλύτερες τάξεις, τα παιδιά γνωρίζουν καλύτερα το σώμα τους και πώς να το ακούν, αναγνωρίζουν την αναπνοή ως κύριο ρυθμιστή της ηρεμίας τους και οξύνουν τις αισθήσεις τους.
UNESCO και ΟΑΣΑ: Δεξιότητες του 21ου Αιώνα
Σ' έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, με ολοένα μεγαλύτερες προκλήσεις που απαιτούν ποικιλία δεξιοτήτων και ευρεία συνεργασία, ο ΟΑΣΑ και η UNESCO έχουν αναγνωρίσει την προφανή ανάγκη να αλλάξει και η εστίαση της εκπαίδευσης. Αντί τα σχολεία να προετοιμάζουν τα παιδιά για επαγγέλματα τα οποία μπορεί να μην υπάρχουν στο μέλλον, πρέπει, εκτός από τη γλώσσα και τα μαθηματικά να εστιάζουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν στα παιδιά, ως ενήλικες πια, να προσαρμόζονται και να δημιουργούν στο όποιο μέλλον κληθούν να ζήσουν. Οι κυριότερες από αυτές τις δεξιότητες είναι: αναλυτική και κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, δημιουργικότητα, συνεργασία, επικοινωνία, ευελιξία.
Στο Παιχνιδαγωγείο, παράλληλα με την ύλη του Υπουργείου Παιδείας, «τρέχει» μια άλλη, σπουδαία ύλη, η οποία αφορά σε αυτές τις δεξιότητες και προσεγγίζεται μέσα από διεργασίες όπως ο κύκλος, η δουλειά σε μικρές ομάδες, η εκδρομή, η έρευνα, η μαγειρική και μέσα από τον τρόπο που γίνονται τα μαθήματα της γλώσσας, της ιστορίας και των μαθηματικών.
Δημοτικά Σχολεία στη Φινλανδία: χρόνος για παιχνίδι και ξεκούραση
Τα σχολεία της Φινλανδίας ξεχωρίζουν για αρκετά στοιχεία. Ένα από αυτά είναι το παιχνίδι, το οποίο είναι η βασική και κυριότερη συνθήκη στο νηπιαγωγείο. Το παιχνίδι βρίσκει τη θέση του και στο Δημοτικό με διαστήματα ελεύθερου ή οργανωμένου παιχνιδιού στην τάξη αλλά και περισσότερων και μεγαλύτερων σε διάρκεια διαλειμμάτων.
Στο Δημοτικό του Παιχνιδαγωγείου υπάρχει ο χρόνος και ο χώρος για ελεύθερο παιχνίδι, ενώ το οργανωμένο παιχνίδι εντάσσεται στη μαθησιακή διαδικασία. Παράλληλα, τα παιδιά έχουν μέσα στην ημέρα τους τέτοια διαστήματα διαλειμμάτων που τους επιτρέπουν να αφομοιώσουν τη γνώση, να κινηθούν και να κοινωνικοποιηθούν.
Ν. Ζηλανδία: η οικογένεια και η κοινότητα μέρος του «υφαντού» του σχολείου
Το διαπολιτισμικό πρόγραμμα σπουδών TeWhãriki της Ν. Ζηλανδίας είναι το πλαίσιο που καλύπτει την εκπαίδευση και τη φροντίδα των παιδιών από τη γέννηση μέχρι τη σχολική ηλικία. Η κυριολεκτική έννοια του TeWhāriki είναι το «υφαντό» και βασικές του «κλωστές» είναι η ενδυνάμωση, η ολιστική ανάπτυξη, οι σχέσεις, η οικογένεια και η κοινότητα. Με αυτές, «υφαίνεται» ένα περιβάλλον μάθησης και ανταλλαγής για το παιδί, την οικογένεια και την κοινότητα.
Στο Παιχνιδαγωγείο, παιδαγωγοί, διοικητικό και υποστηρικτικό προσωπικό, ειδικοί ψυχικής υγείας, ενώνονται σε μια ομάδα που δημιουργεί αυτό το περιβάλλον μάθησης. Οι ουσιαστικές σχέσεις που έχουμε όλοι, μεταξύ μας παιδιά, γονείς, ομάδα του σχολείου, αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία μιας κοινότητας. Έτσι η οικογένεια γίνεται συνοδοιπόρος που συμμετέχει ενεργά στην κοινότητα μέσα από: εργαστήρια για γονείς, ομάδες γονέων, γιορτές παιχνιδιού φτιαγμένες από τα παιδιά, γονείς που μοιράζονται κομμάτια δικά τους με τις ομάδες των παιδιών τους. Η κοινότητα του σχολείου διευρύνεται για να περιλαμβάνει τη γειτονιά με τις εξορμήσεις των παιδιών σε αυτή, με ανοιχτές εκδηλώσεις αλλά και με προσκλήσεις σε «ειδικούς» που φέρνουν τις ιδέες και τις γνώσεις τους μέσα στο σχολείο.
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Ken Robinson: τα παραδοσιακά σχολεία σκοτώνουν τη δημιουργικότητα
Για τον Βρετανό ειδικό σε θέματα Εκπαιδευτικής Πολιτικής, τα μαζικά εκπαιδευτικά συστήματα και σχολεία είναι απαρχαιωμένα, σχεδιασμένα για μια άλλη εποχή και δεν εξυπηρετούν την πραγματική μάθηση. Για τον Robinson, το σχολείο οφείλει να προσφέρει ένα ευρύ πρόγραμμα σπουδών το οποίο, αντί να σερβίρει αποστειρωμένες γνώσεις, θα καλλιεργεί την περιέργεια των παιδιών και θα αφυπνίζει τη δημιουργικότητά τους.
Στο Παιχνιδαγωγείο τα παιδιά από 2 έως 12 χρονών έχουν διαρκώς ευκαιρίες και «χώρο» να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους μέσα από τα ευέλικτα υλικά στο δωμάτιο και τον κήπο, τις ατομικές και ομαδικές ανοιχτού τύπου δραστηριότητες, το ατελιέ όπου αποτυπώνονται οι ιδέες και η φαντασία, τις ομαδικές έρευνες και εξερευνήσεις, τις εξορμήσεις εκτός σχολείου, τις γιορτές που σχεδιάζουν τα παιδιά, το θέατρο, τη μουσική, τα παιχνίδια, τη συμμετοχή στη ζωή του σχολείου. Μέσα από αυτά, η δημιουργικότητα ξεφεύγει από την εικαστική αποτύπωση και γίνεται καθημερινή συνθήκη ανάπτυξης.
Lev Vygotsky: η ζώνη επικείμενης ανάπτυξης και η σημασία της αλληλεπίδρασης στη μάθηση
Ο Ρώσος ψυχολόγος περιέγραψε τη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης (ΖΕΑ), ως την απόσταση μεταξύ αυτού που μπορεί να καταφέρει αυτόνομα ένα παιδί και εκείνου που μπορεί να καταφέρει με την καθοδήγηση κάποιου ενήλικα ή τη συνεργασία με πιο ικανούς συνομηλίκους. Αυτή η θεωρία έχει κεντρική θέση στο μοντέλο μάθησης που περιέγραψε, αυτό του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού, κατά το οποίο δομούμε τη γνώση μας μέσα από την αλληλεπίδραση σε μια κοινότητα μάθησης.
Στο Παιχνιδαγωγείο παρατηρούμε κάθε παιδί σε όλες του τις εκφάνσεις: στο δέσιμο των κορδονιών, το φαγητό, το σκαρφάλωμα, τα μαθηματικά, τη διαχείριση των συναισθημάτων του. Έτσι γνωρίζουμε τη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης του σε όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές, ώστε να παρέχουμε την κατάλληλη υποστήριξη για να προχωρά. Παράλληλα, δημιουργούμε διαρκώς συνθήκες όπου τα παιδιά σε ομάδες εξερευνούν, συζητούν και ανακαλύπτουν, δομώντας έτσι τη γνώση και την κατανόηση τους για τον κόσμο.
Jerome Bruner: οι μαθητές να ανακαλύπτουν την γνώση μέσω του πειραματισμού και της πρακτικής
Μια από τις σημαντικότερες συνεισφορές του Αμερικάνου Ψυχολόγου στην εκπαίδευση είναι η θεωρία του σχετικά με την ανακαλυπτική μάθηση όπου τα παιδιά βασίζονται στην υπάρχουσα γνώση και εμπειρία τους, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα τους ώστε ν' ανακαλύψουν νέα γνώση και νέους συσχετισμούς.
Στο Παιχνιδαγωγείο η έρευνα και οι ανακαλύψεις ξεκινούν νωρίς! Στα μικρότερα παιδιά παρουσιάζονται υλικά ή συνθήκες που δίνουν την ευκαιρία για σύνθεση, πειραματισμό και κατανόηση του κόσμου. Μεγαλώνοντας τα παιδιά γίνονται πρωταγωνιστές στην εξερεύνηση των θεμάτων που τα απασχολούν. Στο Δημοτικό η ανακαλυπτική προσέγγιση αξιοποιείται συχνά στα μαθηματικά, τη φυσική, τη μουσική και τα εικαστικά όπου τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να ερευνήσουν κάποιο υλικό, φαινόμενο ή έννοια, αναζητώντας απαντήσεις και λύσεις μόνα τους.
John Dewey: οι μαθητές πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο και να μαθαίνουν βιωματικά
Ο Αμερικανός φιλόσοφος υπήρξε ένας από τους πρώτους που προσπάθησε να τοποθετήσει στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας τους μαθητές και τα ενδιαφέροντά τους, αντί για τον δάσκαλο και το πρόγραμμα σπουδών ενώ, παράλληλα υποστήριζε την ανάγκη η μάθηση να γίνει βιωματική. Έτσι οι μαθητές θα εμπλέκονται ενεργά με την ύλη ενώ, ταυτόχρονα θα αναπτύσσουν σημαντικές δεξιότητες ζωής.
Στο Παιχνιδαγωγείο τα ενδιαφέροντα των παιδιών συχνά οδηγούν τον τρόπο που θα προσεγγιστεί η ύλη, ενώ άλλοτε από τα ενδιαφέροντά τους γεννιούνται projects μέσα από τα οποία αναπτύσσουν δεξιότητες έρευνας, συνεργασίας, επίλυσης προβλημάτων και μέσα στα οποία βρίσκουν ευκαιρίες για πρακτικές εφαρμογές της ύλης.
Urie Bronfenbrenner: η ανάπτυξη των παιδιών μέσα από ένα σύστημα σχέσεων που περιλαμβάνει το παιδί, την οικογένεια και την κοινότητα.
H θεωρία των «Βιο-οικολογικών Συστημάτων» του Ρώσου ψυχολόγου περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον ενός παιδιού επηρεάζει την ανάπτυξή του. Μέσα στα συστήματα αυτά υπάρχουν «δυνάμεις» κοντά στο παιδί, όπως οι οικογένεια και το σχολείο που ασκούν άμεση επιρροή, ενώ πιο μακρινά συστήματα, όπως το Υπουργείο Παιδείας, επηρεάζει έμμεσα την εξέλιξη του παιδιού.
Στο Παιχνιδαγωγείο, όταν κοιτάμε ένα παιδί, προσπαθούμε να βλέπουμε μαζί και όλα τα συστήματα που το επηρεάζουν, ώστε να μπορούμε να υποστηρίζουμε στο εδώ και το τώρα τόσο το ίδιο το παιδί όσο και την οικογένειά του. Έτσι, για εμάς οι γονείς θεωρούνται οι πιο σημαντικοί παράγοντες στην ανάπτυξη ενός παιδιού και επομένως πρέπει να αποτελούν στενούς μας συνεργάτες.
Peter Gray: το παιχνίδι αποτελεί εξελικτική ανάγκη των παιδιών
Ο Αμερικανός καθηγητής ψυχολογίας στα βιβλία και τις ομιλίες του υποστηρίζει την εξελικτική σημασία που έχει το αυθόρμητο, χωρίς παρέμβαση ενήλικα, παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι απαραίτητο για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών, καθώς αποτελεί τον τρόπο με τον οποίον επεξεργάζονται την κίνηση, τη γλώσσα, τα συναισθήματα, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Στο Παιχνιδαγωγείο, υπάρχει χρόνος για παιχνίδι μέσα στο δωμάτιο, στον κήπο και τη φύση και παράλληλα από το παιχνίδι και τις δραστηριότητες που καθοδηγούνται από τους ενήλικες. Όπως λένε και οι γονείς του σχολείου «Στο Παιχνιδαγωγείο όλα ξεκινούν από το Παιχνίδι!».
